Taksonomia UE to system klasyfikacji, który określa, jakie działania gospodarcze można uznać za zrównoważone środowiskowo. Powstała w ramach Europejskiego Zielonego Ładu, a jej głównym zadaniem jest wskazanie, które inwestycje naprawdę wspierają cele klimatyczne i środowiskowe UE.
Główne cele taksonomii:
- Ułatwienie inwestorom wyboru. Inwestorzy instytucjonalni, banki czy fundusze inwestycyjne mogą dzięki taksonomii łatwiej zidentyfikować działania, które są rzeczywiście „zielone".
- Zwalczanie greenwashingu. Zapobiega sytuacjom, w których firmy deklarują działania proekologiczne bez rzeczywistego wpływu na środowisko. W kolejnych artykułach będziemy pogłębiać wiedzę na ten temat.
- Przejrzystość i porównywalność. Firmy raportujące zgodnie z taksonomią dostarczają ujednolicone dane dotyczące swojej działalności zrównoważonej.
Do tej pory określono sześć celów środowiskowych w ramach taksonomii:
- łagodzenie zmian klimatu,
- adaptacja do zmian klimatu,
- zrównoważone użytkowanie i ochrona zasobów wodnych,
- przejście do gospodarki o obiegu zamkniętym,
- zapobieganie zanieczyszczeniom,
- ochrona bioróżnorodności i ekosystemów.
Działanie firmy musi znacząco przyczyniać się do przynajmniej jednego z tych celów i jednocześnie nie wyrządzać „znacznej szkody" żadnemu z pozostałych celów (ang. Do no Significant Harm -- DNSH)¹.
SFDR -- Sustainable Finance Disclosure Regulation to rozporządzenie UE, które zobowiązuje instytucje finansowe do ujawniania, w jaki sposób integrują czynniki zrównoważonego rozwoju w swoich decyzjach inwestycyjnych.
Inaczej mówiąc, jeśli inwestujesz pieniądze przez fundusz inwestycyjny, bank lub firmę zarządzającą aktywami, SFDR wymaga, aby instytucje te informowały, czy i jak biorą pod uwagę ryzyka związane z ESG oraz jaki wpływ mają ich inwestycje na środowisko czy społeczeństwo.
Rozporządzenie wprowadza podział produktów finansowych na trzy kategorie:
- Art. 6 SFDR -- produkty niezrównoważone (nie biorą ESG pod uwagę),
- Art. 8 SFDR -- produkty promujące cechy środowiskowe lub społeczne,
- Art. 9 SFDR -- produkty mające za cel zrównoważone inwestycje².
Dlaczego Taksonomia i SFDR są ze sobą powiązane?
Instytucje finansowe, objęte obowiązkiem raportowania SFDR, muszą określać, w jakim stopniu ich portfele inwestycyjne spełniają kryteria taksonomii. Oznacza to, że aby fundusz inwestycyjny mógł zadeklarować, że inwestuje w „zielone" projekty, musi opierać się na danych dostarczonych przez firmy -- np. dane o emisjach, efektywności energetycznej czy udziale działalności zrównoważonej.
Dlatego też, nawet jeśli MŚP nie są objęte bezpośrednio taksonomią, mogą zostać poproszone przez swoich partnerów biznesowych lub inwestorów o przekazywanie odpowiednich informacji.
Czy MŚP muszą się przejmować raportowaniem?
Formalnie, obecnie obowiązki raportowania zgodnie z Taksonomią UE i SFDR dotyczą:
- dużych przedsiębiorstw (ponad 250 pracowników),
- firm notowanych na giełdzie,
- instytucji finansowych.
Jednak w praktyce, coraz więcej MŚP styka się z tymi regulacjami z kilku powodów:
Są elementem łańcuchów dostaw. Większe firmy, które muszą raportować dane niefinansowe (np. zgodnie z Dyrektywą CSRD), zaczynają oczekiwać podobnych danych od swoich dostawców i podwykonawców tj. MŚP. Chcąc utrzymać współpracę z dużymi klientami, MŚP będą musiały dostosować sposób raportowania swoich odbiorców.
Łatwiejszy dostęp do finansowania. Banki, fundusze i instytucje publiczne już dziś oceniają projekty inwestycyjne pod kątem zgodności z taksonomią. Przedsiębiorca, który chce uzyskać kredyt inwestycyjny, leasing czy dotację na zielone technologie, może być zobowiązany do przedstawienia danych ESG. W zamian może liczyć na bardziej przystępne warunki finansowania np. niższą marżę kredytu.
Wzrost konkurencyjności. Coraz częściej klienci (zwłaszcza B2B) wybierają dostawców o niższym śladzie węglowym. Transparentność i zgodność z regulacjami może stać się przewagą konkurencyjną.
Wdrożenie zasad taksonomii wiąże się małych i średnich firm z wieloma plusami.
Dostęp do preferencyjnego finansowania. Projekty zgodne z taksonomią częściej otrzymują korzystne warunki kredytowe i dotacje.
Budowanie reputacji. Firmy transparentne środowiskowo i społecznie są postrzegane jako bardziej wiarygodne i innowacyjne. Działa to na korzyść w relacjach z klientami, inwestorami i pracownikami.
Przygotowanie na przyszłość. Z czasem dyrektywa CSRD rozszerzy obowiązki raportowania także na niektóre MŚP. Wczesne wdrożenie standardów ESG pozwala uniknąć kosztownej rewolucji w ostatniej chwili.
Optymalizacja procesów. Analiza wpływu środowiskowego często ujawnia obszary, w których można zredukować koszty operacyjne, np. przez mniejsze zużycie energii, zmniejszenie odpadów czy recykling.
Są jednak minusy taksonomii i wyzwania z nią związane.
Koszty wdrożenia. Wdrożenie systemu zbierania danych ESG, zatrudnienie doradców lub zakup odpowiednich narzędzi IT może być kosztowne dla małych firm.
Złożoność regulacji. Taksonomia i SFDR to skomplikowane akty prawne, często aktualizowane. Dla osób bez wiedzy prawniczej czy środowiskowej ich interpretacja może być trudna.
Brak jednoznacznych narzędzi dla MŚP. Obecnie większość przewodników i narzędzi raportowych jest tworzona z myślą o dużych spółkach. MŚP często muszą dostosowywać rozwiązania „na własną rękę". Tę potrzebę zauważa coraz więcej firm, które oferują aplikacje, które ułatwiają zbieranie danych i ich raportowanie.
Najczęstsze obawy MŚP związane z ESG według badań przeprowadzonych przez Europejski Bank Inwestycyjny w 2022 roku wskazywały na brak wiedzy technicznej (45% badanych), wysokie koszty początkowe (32%), brak zasobów kadrowych (18%).
Co związku z tym mogą zrobić MŚP już dziś?
Zacząć od audytu środowiskowego, nawet uproszczonego: ile firma zużywa energii, jakie są emisje, jak gospodaruje odpadami oraz wdrażać zasadę „małych kroków" tak by uniknąć wdrażania pełnych standardów. Dobrze prowadzona dokumentacja środowiskowa, rejestry odpadów, czy analiza efektywności energetycznej to już dobry początek.
Podsumowanie
Taksonomia UE i SFDR to nie tylko obowiązki, ale także szansa na transformację ku bardziej konkurencyjnemu, nowoczesnemu i odpornemu modelowi prowadzenia biznesu. Dla MŚP oznacza to pewne wyzwania -- od kosztów po brak jasnych wytycznych -- ale też konkretne korzyści, zwłaszcza w dostępie do finansowania i zdobywaniu zaufania partnerów biznesowych.
Choć dziś wielu właścicieli małych firm jeszcze nie odczuwa skutków tych regulacji, zmiany klimatyczne, oczekiwania inwestorów i konsumenci wymuszają coraz większą przejrzystość. Dobrze przygotowane MŚP mogą w tej transformacji nie tylko przetrwać -- ale również zyskać.
Dodatkowe źródła i przewodniki
- Komisja Europejska -- Taksonomia UE
https://finance.ec.europa.eu/sustainable-finance/tools-and-standards/eu-taxonomy-sustainable-activities_en - Komisja Europejska -- SFDR
https://finance.ec.europa.eu/sustainable-finance/disclosures/sustainable-finance-disclosure-regulation-sfdr_en - Platforma ds. Zrównoważonego Finansowania (EU Platform)
https://ec.europa.eu/info/business-economy-euro/banking-and-finance/sustainable-finance_en
Przypisy:
¹ Źródło: https://finance.ec.europa.eu/sustainable-finance/tools-and-standards/eu-taxonomy-sustainable-activities_en
² Źródło: https://finance.ec.europa.eu/sustainable-finance/disclosures/sustainable-finance-disclosure-regulation-sfdr_en
