Jak skutecznie finansować inwestycje w zrównoważony rozwój? Praktyczny przewodnik dla firm

1. Kredyty i pożyczki preferencyjne — nie tylko z banku

Dla wielu firm punktem wyjścia są klasyczne kredyty inwestycyjne. Warto jednak zwrócić uwagę na oferty instytucji specjalizujących się w finansowaniu zielonych inwestycji oraz tzw. instytucji rozwoju tj. Europejski Bank Inwestycyjny (EBI), Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK), Agencja Rozwoju Przemysłu (ARP) czy KUKE.

Przykłady:

• Europejski Bank Inwestycyjny — współpracuje z bankami komercyjnymi w Polsce, oferując finansowanie projektów proekologicznych, zwłaszcza o większej skali.
• Fundusze pożyczkowe działające przy regionalnych instytucjach rozwoju (np. ARP, Regionalne Instytucje Finansowe¹) — oferują niskooprocentowane pożyczki na zielone inwestycje dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP).

2. Dotacje — środki bezzwrotne, ale z warunkami

Firmy często poszukują wsparcia w formie dotacji. Są one najbardziej pożądane, ale wymagają spełnienia wielu formalności.

Kluczowe źródła:

• Fundusze europejskie (2021—2027), m.in. w ramach FENG (Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki), FEnIKS (Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko) — finansują OZE, gospodarkę cyrkularną, zielone innowacje.
• Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) — oferuje dotacje krajowe i współfinansowanie inwestycji ekologicznych (np. Program „Energia Plus", „NaszeAuto").
• Regionalne Programy Operacyjne (RPO) — każde województwo posiada własne alokacje i konkursy dla lokalnych przedsiębiorstw. Często charakteryzują się one uproszczonymi procedurami.

3. Zielone obligacje i crowdfinancing

Coraz więcej firm emituje zielone obligacje, czyli papiery dłużne, których środki muszą zostać przeznaczone na projekty proekologiczne. Takie obligacje mogą kupować zarówno inwestorzy indywidualni, jak i instytucje.

Z kolei zielony crowdfunding inwestycyjny zyskuje na popularności wśród startupów i firm rozwijających innowacje ekologiczne.

4. Jak się przygotować?

Bez względu na źródło finansowania, firmy powinny spełnić kilka kluczowych warunków:

• Dobrze przygotowany biznesplan wraz z analizą efektywności ekologicznej (uwzględniającą wskaźniki redukcji emisji, oszczędności energii, zagadnienia dotyczące recyklingu, zdefiniowane korzyści społeczne itd.).
• Analiza wskaźników ESG — coraz więcej instytucji finansujących bierze je pod uwagę (np. emisja CO2, ilość zużytej energii przez przedsiębiorstwo, stopień recycklingu)
• Audyt energetyczny lub środowiskowy — wymagany przy wielu projektach (np. termomodernizacje budynków).
• Posiadanie doświadczonego zespołu i zdolności finansowej — podlegają ocenie przy punktacji projektów. Zdolność finansowa jest podstawą otrzymania środków, w przypadku MŚP można ją wzmocnić poprzez gwarancje udzielane m.in. przez BGK i KUKE a zabezpieczające daną ekspozycję kredytową nawet w 80 procentach (temu zagadnieniu będzie poświęcony kolejny artykuł).

5. Gdzie szukać wsparcia?

Warto korzystać z doradztwa i usług oferowanych przez:

• Punkty informacyjne funduszy europejskich (PI FE) w woj. dolnośląskim mamy trzy tego rodzaju punkty zlokalizowane we Wrocławiu, Legnicy i Jeleniej Górze,
• Firmy doradcze i konsultanci ESG,
• Izby gospodarcze i klastry energetyczne — często organizują webinary i szkolenia podczas których można bezpośrednio uzyskać pomoc w wyborze odpowiedniego instrumentu. Temu właśnie służy program Masterclass organizowany przez Zachodnią Izbę Gospodarczą — Przedsiębiorcy i Pracodawcy (ZIG). Z programu mogą skorzystać członkowie ZIG.

Kredyt Ekologiczny Banku Gospodarstwa Krajowego

Kredyty i dotacje finansujące zrównoważone inwestycje są oferowane dla każdej skali biznesu. Jednak najbardziej rozpowszechnione są te kierowane do małych i średnich przedsiębiorstw.

Jednym z instrumentów z elementem dotacyjnym jest Kredyt Ekologiczny Banku Gospodarstwa Krajowego.

Kredyt oferowany jest w ramach programu FENG (Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki) z funduszy europejskich z perspektywy 2021—2027.

To rozwiązanie cieszy się bardzo dużym zainteresowaniem ponieważ firmy, które otrzymają kredyt ekologiczny mogą liczyć na tzw. premię ekologiczną stanowiącą a nawet do 80% kosztów kwalifikowanych.

Dla kogo jest przeznaczony?

Program jest skierowany do przedsiębiorstw prowadzących działalność gospodarczą na terenie Polski, w tym:

• mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP),
• small mid-caps (zatrudniających do 499 pracowników),
• mid-caps (zatrudnioających do 3000 pracowników).

Warunkiem uczestnictwa jest posiadanie zdolności kredytowej ocenianej przez bank kredytujący oraz wpis do odpowiedniego rejestru. Minimalna kwota kredytu to 2 mPLN kosztów kwalifikowanych a maksymalna wartość kosztów kwalifikowanych to równowartość 50 mEUR.

Na co można przeznaczyć środki?

Środki z kredytu ekologicznego można wykorzystać w pierwszej kolejności na termomodernizację budynków. Jeśli budynek w którym prowadzona jest działalność gospodarcza nie wymaga modernizacji (co potwierdza audyt energetyczny), w drugiej kolejności można przeznaczyć środki m.in. na:

• modernizację maszyn i urządzeń w celu zwiększenia efektywności energetycznej,
• inwestycje w odnawialne źródła energii (np. instalacje fotowoltaiczne),
• zakup i instalację systemów zarządzania energią,
• wdrożenie technologii wodorowych,
• magazyny energii,
• zakup specjalistycznego oprogramowania wspierającego efektywność energetyczną.

Kluczowym wymogiem jest osiągnięcie co najmniej 30% redukcji zużycia energii pierwotnej w zmodernizowanym obszarze potwierdzoną przez już wspomniany audyt energetyczny.

Dotychczasowe i planowane nabory

Dotychczas przeprowadzono trzy nabory. Ostatni nabór został zakończony 3 lutego 2025r. Jak dotąd firmy złożyły blisko 700 wniosków na łączną kwotę 2,3 mld PLN.

Jeszcze w tym roku planowany jest czwarty nabór na okres od 17 czerwca do 31 lipca 2025 r. z alokacją środków w wysokości 95 mln zł.

Formalności i procedura związane z kredytem ekologicznym

Aby ubiegać się o kredyt ekologiczny, należy:

1. Przygotować projekt inwestycyjny wraz z audytem energetycznym potwierdzającym planowaną redukcję zużycia energii (na poziomie min 30%).
2. Złożyć wniosek o kredyt w wybranym banku komercyjnym współpracującym z BGK (aktualną listę banków współpracujących z Bankiem Gospodarstwa Krajowego można znaleźć na jego stronie internetowej).
3. Uzyskać promesę kredytową od banku (bank analizując projekt inwestycyjny szacuje zdolność do spłaty kredytu nie biorąc pod uwagę ewentualnej premii ekologicznej. Oznacza to, że kredyt na inwestycję zostanie spłacony niezależnie czy przedsiębiorca otrzyma czy też nie środki z BGK).
4. Złożyć wniosek o dofinansowanie w formie elektronicznej za pośrednictwem Generatora Wniosków o Dofinansowanie dostępnego na stronie BGK w odpowiednim terminie.

Wnioski złożone w BGK są oceniane w trybie konkursowym, a o przyznaniu dofinansowania decyduje spełnienie kryteriów programu oraz dostępność środków.

Należy pamiętać, że tego typu wsparcie ma tzw. okres trwałości projektu. Jeżeli projekt obejmował zakup środków trwałych, budowę obiektów lub instalacji bądź też zatrudnienie pracowników, obowiązuje firmę okres trwałości. Jest to czas, w którym firma musi zachować w niezmienionej formie i wymiarze efekty projektu, których osiągnięcie zostało wskazane we wniosku o dofinansowanie. W tym programie są to trzy lata (dotyczy MŚP) lub pięć lat (w przypadku pozostałych podmiotów).

Wysokość premii ekologicznej

Premia ekologiczna, czyli dotacja, która w całości jest przeznaczona na spłatę części kredytu, może wynieść od 15% do 80% kosztów kwalifikowanych inwestycji.

Jej wysokość zależy od:

• wielkości przedsiębiorstwa
• lokalizacji projektu

Wielkość dotacji jest różna w poszczególnych województwach, co obrazuje mapa pomocy regionalnej.

Dla firm z województwa dolnośląskiego wielkość premii kształtuje się od 15% do 25%. Wynika to z faktu, iż województwo dolnośląskiego należy do tzw. regionów przejściowych w Unii Europejskiej i charakteryzuje się wysokim stopniem rozwoju gospodarczego tj. PKB na jednego mieszkańca jest wyższe od średniej w UE.

Przykłady inwestycji finansowanych kredytem ekologicznym

• Modernizacja systemu ogrzewania w zakładzie produkcyjnym, co pozwoliło na redukcję zużycia energii o min. 30%.
• Instalacja paneli fotowoltaicznych na dachu hali magazynowej, zmniejszająca zapotrzebowanie na energię z sieci. Uwaga: energia wytwarzana przez instalacje musi być przeznaczona na własne potrzeby przedsiębiorstwa.
• Wymiana linii produkcyjnej na nowoczesną, energooszczędną, co przyczyniło się do znacznych oszczędności energetycznych.

Kredyt ekologiczny: zalety i wady

Za:Niewątpliwą zaletą jest możliwość otrzymania dotacji w postaci premii ekologicznej, która przeznaczona jest na spłatę kredytu nawet do 80% poniesionych kosztów kwalifikowanych a także szeroka gama banków komercyjnych współpracujących z BGK.

Przeciw:Znaczny stopień formalności jakie należy spełnić. Otrzymanie premii jeszcze nie przesądza o całkowitym sukcesie. Zrealizowanie projektu wymaga dopełnienia wielu formalności od ogłoszenia przetargu na dostawę maszyn czy usług, wykonanie robót w określonym czasie, po rozliczenie projektu. Spełnienie wszystkich wymogów jest monitorowane. Pomocą dla przedsiębiorców może być poradnik dostępny na stronie www.bgk.pl. Jest on dostępny pod linkiem: Poradnik beneficjenta Kredytu technologicznego i Kredytu ekologicznego - Wersja 1.0

Podsumowanie

Finansowanie zielonych inwestycji jest dziś szeroko dostępne — od kredytów, przez dotacje, po nowoczesne formy finansowania jak zielone obligacje. Kluczem jest dobre przygotowanie, znajomość źródeł finansowania i umiejętność dostosowania projektu do wymogów środowiskowych i formalnych. Firmy, które potrafią to zrobić, nie tylko pozyskują środki, ale też budują swoją przewagę konkurencyjną na lata.