.jpg)
Standardy te powstały w odpowiedzi na wejście w życie dyrektywy CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive), która znacząco rozszerza zakres firm zobowiązanych do raportowania niefinansowego w stosunku do dotychczas obowiązującej dyrektywy NFRD.
Celem ESRS jest dostarczenie inwestorom, konsumentom i szerokiemu gronu interesariuszy rzetelnych, porównywalnych i wiarygodnych danych dotyczących wpływu działalności przedsiębiorstw na środowisko, społeczeństwo oraz ład korporacyjny (tzw. ESG – Environmental, Social, Governance). Dzięki temu mają one ułatwić podejmowanie świadomych decyzji biznesowych i inwestycyjnych oraz promować zrównoważony rozwój na poziomie całej Unii Europejskiej.
Podstawy prawne ESRS
Standardy zostały wprowadzone do unijnego porządku prawnego na mocy rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2023/2772 z dnia 31 lipca 2023 roku.
Następnie, 29 lipca 2024 roku opublikowane zostało sprostowanie do rozporządzenia, które miało na celu usunięcie błędów językowych, poprawę spójności terminologicznej oraz doprecyzowanie niektórych zapisów.
Obecnie obowiązującym aktem, w którym można znaleźć właściwe, poprawione ESRS, jest sprostowanie do rozporządzenia delegowanego Komisji, opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej pod numerem 2024/90431.
Znaczenie i kontekst ESRS
Europejskie Standardy Sprawozdawczości Zrównoważonego Rozwoju są integralnym elementem szerszej strategii Unii Europejskiej, która zmierza do realizacji celów zrównoważonego rozwoju oraz osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 roku. Ujednolicone zasady raportowania przyczyniają się do zwiększenia przejrzystości i odpowiedzialności przedsiębiorstw, co jest istotne zarówno dla inwestorów, konsumentów, jak i całego społeczeństwa.
Warto podkreślić, że ESRS zostały opracowane w spójności z międzynarodowymi inicjatywami i standardami, takimi jak:
- Global Reporting Initiative (GRI)
- Task Force on Climate-Related Financial Disclosures (TCFD)
- standardy Międzynarodowej Rady ds. Zrównoważonego Rozwoju (ISSB)
Dzięki temu raporty sporządzane zgodnie z ESRS wpisują się w globalne trendy i mogą być wykorzystywane w różnych jurysdykcjach i kontekstach międzynarodowych.
Struktura ESRS
Struktura ESRS została zaprojektowana tak, aby umożliwić kompleksowe i jednocześnie elastyczne raportowanie w zakresie zrównoważonego rozwoju. Standardy dzielą się na standardy przekrojowe oraz standardy tematyczne, które wspólnie tworzą spójne ramy raportowania.
Standardy przekrojowe
Obejmują wymagania ogólne i wspólne dla wszystkich raportujących podmiotów, niezależnie od branży:
ESRS 1 – Wymogi ogólne
Określa podstawowe zasady raportowania, w tym obowiązek przeprowadzenia analizy podwójnej istotności, strukturę raportu oraz relacje ESRS z innymi standardami.
ESRS 2 – Ogólne ujawnianie informacji
Definiuje minimalny zestaw ujawnień na temat modelu biznesowego, strategii, zarządzania ryzykiem, polityk oraz celów związanych z obszarem ESG.
Standardy tematyczne
Koncentrują się na konkretnych obszarach środowiskowych, społecznych i ładu korporacyjnego. Pierwszy zestaw standardów tematycznych obejmuje dziesięć dokumentów:
Obszar środowiskowy (Environmental):
ESRS E1 – Zmiana klimatu
Dotyczy emisji gazów cieplarnianych, strategii redukcji śladu węglowego, adaptacji do zmian klimatycznych, oraz wpływu na środowisko naturalne.
ESRS E2 – Zanieczyszczenie
Reguluje kwestie emisji zanieczyszczeń do powietrza, gleby i wody, monitorowanie oraz ograniczanie ich negatywnych skutków.
ESRS E3 – Woda i zasoby morskie
Skupia się na gospodarowaniu wodą, ochronie zasobów wodnych oraz wpływie na ekosystemy wodne.
ESRS E4 – Bioróżnorodność i ekosystemy
Nakłada obowiązki dotyczące ochrony bioróżnorodności oraz minimalizacji negatywnego wpływu na środowisko naturalne.
ESRS E5 – Wykorzystanie zasobów oraz gospodarka o obiegu zamkniętym
Promuje efektywne wykorzystanie zasobów, minimalizację odpadów oraz recykling.
Obszar społeczny (Social):
ESRS S1 – Własne zasoby pracownicze
Zawiera wymagania dotyczące warunków pracy, praw pracowniczych, zdrowia i bezpieczeństwa, równości oraz różnorodności w miejscu pracy.
ESRS S2 – Osoby wykonujące pracę w łańcuchu wartości
Obejmuje odpowiedzialność firmy za warunki pracy u swoich dostawców i partnerów biznesowych.
ESRS S3 – Dotknięte społeczności
Reguluje relacje i wpływ firmy na lokalne społeczności, w tym poszanowanie praw człowieka i wsparcie dla rozwoju lokalnego.
ESRS S4 – Konsumenci i użytkownicy końcowi
Dotyczy bezpieczeństwa produktów i usług, transparentności informacji dla konsumentów oraz odpowiedzialnej komunikacji.
Obszar ładu korporacyjnego (Governance):
ESRS G1 – Postępowanie w biznesie
Koncentruje się na strukturach zarządzania, politykach antykorupcyjnych, etyce biznesu oraz mechanizmach kontroli i nadzoru.
Analiza podwójnej istotności – co i kiedy raportować?
Kluczowym elementem struktury ESRS jest obowiązek przeprowadzenia przez przedsiębiorstwa analizy podwójnej istotności. Oznacza to, że firmy zobowiązane są do zidentyfikowania i raportowania tych informacji, które są istotne zarówno z perspektywy wpływu ich działalności na środowisko i społeczeństwo (istotność wpływu), jak i z punktu widzenia ryzyk oraz szans finansowych wynikających z czynników zrównoważonego rozwoju (istotność finansowa).
W praktyce oznacza to, że:
- wszystkie przedsiębiorstwa zobowiązane są do ujawnienia informacji zgodnych z ESRS 2 (Ogólne ujawnianie informacji), bez względu na wynik analizy podwójnej istotności
- pozostałe standardy tematyczne stosuje się w zakresie, w jakim dany temat został uznany za istotny w kontekście działalności firmy
- analiza istotności powinna być procesem udokumentowanym i przejrzystym – przedsiębiorstwa muszą wykazać, w jaki sposób oceniły istotność poszczególnych tematów i dlaczego zdecydowały się raportować lub nie raportować dany obszar
Warto podkreślić, że analiza istotności nie jest jednorazowym działaniem – powinna być regularnie aktualizowana, tak aby odzwierciedlać zmieniające się warunki rynkowe, regulacyjne oraz oczekiwania interesariuszy.
Rola EFRAG w procesie tworzenia i wdrażania ESRS
Europejskie Standardy Sprawozdawczości Zrównoważonego Rozwoju zostały opracowane przez European Financial Reporting Advisory Group (EFRAG) – niezależny organ doradczy działający na rzecz Komisji Europejskiej. EFRAG od lat odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu unijnych standardów sprawozdawczości, zarówno finansowej, jak i niefinansowej, co nadaje rangę i wiarygodność również Europejskim Standardom Zrównoważonego Rozwoju.
Organizacja ta prowadzi prace nad ESRS we współpracy z szerokim gronem interesariuszy: przedsiębiorstwami, organizacjami społecznymi, regulatorami oraz ekspertami z różnych dziedzin. Dzięki temu standardy uwzględniają różnorodne perspektywy, odzwierciedlają rzeczywiste potrzeby rynku i pozostają dobrze osadzone w kontekście zarówno biznesowym, jak i społecznym.
EFRAG odpowiada nie tylko za opracowanie standardów, ale również za ich bieżącą aktualizację i rozwój. Obecnie skupia się m.in. na pracach nad uproszczeniem regulacji, tak aby były one lepiej dostosowane do możliwości i potrzeb mniejszych przedsiębiorstw oraz firm działających na różnych rynkach.
Obowiązki firm i zakres raportowania
Obowiązek raportowania według ESRS dotyczy wyłącznie dużych jednostek, które spełniają kryteria określone w dyrektywie CSRD. Od 2024 roku obejmuje to przede wszystkim duże przedsiębiorstwa i jednostki zaufania publicznego, a w kolejnych latach obowiązek ten będzie rozszerzany na inne grupy, w tym na małe i średnie przedsiębiorstwa notowane na giełdzie papierów wartościowych.
Standardy dla MŚP
Warto podkreślić, że pełne ESRS są przeznaczone tylko dla dużych jednostek zobowiązanych przez dyrektywę CSRD. Małe i średnie przedsiębiorstwa oraz podmioty spoza obowiązku raportowania na podstawie CSRD będą mogły raportować zgodnie z odrębnym, uproszczonym standardem, określanym jako ESRS dla MŚP (ESRS for SMEs, tzw. VSME – Voluntary SME Standard).
Standard ten jest obecnie w fazie opracowywania przez EFRAG i ma odpowiadać na potrzeby mniejszych podmiotów, umożliwiając im dobrowolne raportowanie w sposób dostosowany do ich skali działalności i zasobów.
Tym samym pełne standardy ESRS pozostają narzędziem przeznaczonym dla dużych organizacji, natomiast mniejsze firmy otrzymają alternatywne rozwiązania lepiej dopasowane do ich możliwości.
Prace nad uproszczeniem ESRS i inicjatywa Omnibus
W odpowiedzi na głosy przedsiębiorstw oraz organizacji branżowych Komisja Europejska i EFRAG podjęły prace nad uproszczeniem Europejskich Standardów Sprawozdawczości Zrównoważonego Rozwoju. Celem tych działań jest zmniejszenie obciążeń administracyjnych dla firm, przy jednoczesnym zachowaniu wysokiej jakości i użyteczności raportowanych danych. Kluczowym elementem tego procesu jest tzw. pakiet Omnibus, w ramach którego planowane są zmiany polegające na uproszczeniu i doprecyzowaniu części wymogów raportowych.
Aktualne prace nad uproszczeniem
Warto zaznaczyć, że 6 maja 2025 roku zakończyły się publiczne konsultacje prowadzone przez EFRAG w sprawie uproszczenia ESRS. Zainteresowane strony, w tym przedsiębiorstwa, organizacje pozarządowe oraz eksperci, miały możliwość zgłoszenia swoich uwag i propozycji.
Najprawdopodobniej na przełomie czerwca i lipca 2025 roku EFRAG przedstawi projekt uproszczonych ESRS, który zostanie następnie skierowany do dalszych konsultacji publicznych. Zmiany te mają stanowić realizację zapowiedzianych działań w ramach inicjatywy Omnibus i stanowić odpowiedź na oczekiwania rynku co do większej przejrzystości i efektywności regulacji.
Praktyczne rekomendacje dla firm
Wdrożenie Europejskich Standardów Sprawozdawczości Zrównoważonego Rozwoju to dla przedsiębiorstw nie tylko obowiązek prawny, ale także szansa na budowanie wiarygodności i przewagi konkurencyjnej na rynku. Aby skutecznie przygotować się do raportowania zgodnego z ESRS, firmy powinny już dziś podjąć konkretne kroki.
1. Przeprowadź analizę istotności
Przede wszystkim należy rozpocząć od dokładnej analizy istotności – kluczowego elementu standardów. To od niej zależy, które tematy i obszary będą uwzględniane w raportowaniu. Przedsiębiorstwa powinny zatem zidentyfikować swoje główne wpływy, ryzyka i szanse związane ze zrównoważonym rozwojem, zarówno w perspektywie wewnętrznej, jak i w całym łańcuchu wartości.
2. Zbuduj systemy zarządzania danymi ESG
Kolejnym krokiem jest zbudowanie lub wzmocnienie systemów gromadzenia i zarządzania danymi ESG. Dane te muszą być wiarygodne, kompletne i możliwe do zweryfikowania, co często wymaga dostosowania procesów wewnętrznych oraz narzędzi informatycznych. Warto również rozważyć wdrożenie rozwiązań cyfrowych wspierających monitorowanie wskaźników zrównoważonego rozwoju.
3. Przeszkol zespoły
Firmy powinny także pomyśleć o przeszkoleniu zespołów odpowiedzialnych za sprawozdawczość i zrównoważony rozwój. Znajomość standardów ESRS, umiejętność przeprowadzania analizy istotności oraz rozumienie wymagań regulacyjnych to kluczowe kompetencje w nowej rzeczywistości raportowania.
4. Monitoruj zmiany legislacyjne
Dobrym rozwiązaniem jest też monitorowanie prac nad uproszczeniem ESRS i inicjatywą Omnibus, aby być na bieżąco z potencjalnymi zmianami i dostosować strategię raportowania do nowych wymogów.
Artykuł przygotowany na podstawie aktualnych regulacji ESRS i prac EFRAG
